TỔNG QUAN
Văn phòng INTERPOL Việt Nam là đơn vị trực thuộc Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an, có chức năng hướng dẫn, theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các hoạt động nghiệp vụ về phòng, chống tội phạm có yếu tố nước ngoài; là đầu mối trong hoạt động hợp tác quốc tế đấu tranh phòng, chống tội phạm của lực lượng Công an nhân dân và lực lượng Cảnh sát Việt Nam nói riêng trong khuôn khổ hợp tác Tổ chức Cảnh sát hình sự quốc tế (INTERPOL), Hiệp hội Tư lệnh Cảnh sát các nước ASEAN (ASEANAPOL) và các cơ quan thực thi pháp luật của các nước thành viên INTERPOL, ASEANAPOL trong công tác phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm xuyên quốc gia, tội phạm có tính quốc tế liên quan đến Việt Nam.
LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
Năm 1991, được sự đồng ý của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ), lực lượng Cảnh sát Việt Nam đã gửi đơn xin gia nhập INTERPOL. Ngày 04/11/1991, tại Kỳ họp Đại hội đồng INTERPOL lần thứ 61 tổ chức tại Uruguay, Việt Nam đã chính thực được kết nạp là thành viên thứ 156 của INTERPOL và ngày này trở thành Ngày truyền thống của INTERPOL Việt Nam.
Nhằm thực hiện cam kết của lãnh đạo Bộ Công an với INTERPOL trong đơn xin gia nhập, ngày 28/5/1993, Văn phòng INTERPOL Việt Nam được thành lập và là một đơn vị trực thuộc Tổng cục Cảnh sát - Bộ Công an. Theo đó, Văn phòng INTERPOL Việt Nam là một cơ quan đầu mối trong hoạt động hợp tác quốc tế đấu tranh phòng, chống tội phạm trong khuôn khổ hợp tác INTERPOL.
Ngày 27/5/1996, Hội nghị Tư lệnh Cảnh sát các nước ASEAN (ASEANAPOL) lần thứ 16 họp tại Kuala Lumpur, Malaysia. Tại Hội nghị này đã chính thức kết nạp Việt Nam là thành viên thứ 7 của Hiệp hội Cảnh sát các nước ASEAN. Hiệp hội Cảnh sát các nước ASEAN hoạt động theo Tuyên bố chung của Hội nghị Tư lệnh Cảnh sát các nước ASEAN thường niên hàng năm. Việc Việt Nam tham gia ASEANAPOL là một bước phát triển mới trong quan hệ quốc tế về đấu tranh phòng, chống tội phạm, mang lại hiệu quả thiết thực trên lĩnh vực bảo vệ an ninh, trật tự trong khu vực. INTERPOL Việt Nam được giao nhiệm vụ điều phối trong khuôn khổ ASEANAPOL.
Cho đến nay, Văn phòng INTERPOL Việt Nam đã tham mưu cho lãnh đạo Bộ Công an hai lần tổ chức thành công Hội nghị ASEANAPOL, đó là Hội nghị lần thứ 19 (từ 26 - 28/4/1999) và lần thứ 29 (từ 12 - 16/5/2009). Đặc biệt, tại Hội nghị ASEANAPOL lần thứ 29 tổ chức tại Hà Nội, Tư lệnh Cảnh sát các nước ASEAN đã thông qua việc thành lập Ban Thư ký ASEANAPOL, đánh dấu một bước phát triển mới của Hiệp hội.
Năm 2011, Việt Nam đăng cai tổ chức kỳ họp Đại hội đồng INTERPOL lần thứ 80 với chủ đề “Kết nối Cảnh sát toàn cầu vì một thế giới hòa bình hơn; tăng cường quan hệ đối tác, xây dựng năng lực và đổi mới”.
Thực hiện nghĩa vụ của quốc gia thành viên, tháng 9/2019, Việt Nam sẽ đăng cai tổ chức Hội nghị Tư lệnh Cảnh sát các nước ASEAN lần thứ 39 tại Hà Nội với chủ đề “Đối tác vinh quang, thống nhất bền vững”. Chủ đề này thể hiện niềm vinh hạnh của các quốc gia thành viên khi được sát cánh bên nhau trong cuộc chiến chống các loại tội phạm xuyên quốc gia, các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống; đồng thời kế thừa giá trị của Cộng đồng ASEAN trong phát triển bền vững, nâng cao giá trị của con người ở mọi khía cạnh, trong đó có lĩnh vực thực thi pháp luật, đảm bảo an ninh, an toàn xã hội, vì một khu vực ổn định và phát triển.
KẾT QUẢ, VAI TRÒ
Từ khi được thành lập, Văn phòng INTERPOL Việt Nam đã triển khai thực hiện nhiều hoạt động nhằm hỗ trợ cho công tác điều tra, xử lý tội phạm của lực lượng Công an nhân dân nói chung và lực lượng Cảnh sát nhân dân nói riêng, đạt được nhiều chiến công trong phòng, chống tội phạm, được lãnh đạo Đảng và Nhà nước ghi nhận.
Văn phòng INTERPOL Việt Nam đã hỗ trợ cho các đơn vị nghiệp vụ ở Trung ương và Công an các đơn vị, địa phương trong cả nước phối hợp điều tra, giải quyết thành công nhiều vụ án nghiêm trọng có yếu tố nước ngoài liên quan đến an ninh, trật tự. Đặc biệt đã hướng dẫn và trực tiếp thực hiện nhiều yêu cầu về tương trợ tư pháp về hình sự và dẫn độ của các cơ quan chức năng trong và ngoài nước, góp phần không nhỏ vào công cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm, nâng cao vị thế của lực lượng Công an nhân dân nói chung và lực lượng Cảnh sát nhân dân nói riêng trên trường quốc tế. Hoạt động của Văn phòng INTERPOL Việt Nam vừa đảm nhận vai trò thu thập, phân tích, xử lý thông tin về tội phạm nhằm tham mưu về chiến lược, kế hoạch hợp tác quốc tế trong đấu tranh phòng, chống tội phạm; nghiên cứu cơ bản, dự báo tình hình tội phạm xuyên quốc gia cũng như đề xuất những biện pháp cụ thể để tăng cường hoạt động hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm vừa thực hiện các hoạt động phối hợp cụ thể trong xử lý các yêu cầu điều tra vụ án, truy tìm, truy nã tội phạm và những vấn đề tương trợ tư pháp hình sự và dẫn độ trong các vụ án, nhất là với những nước Việt Nam chưa ký kết các Hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự, Hiệp định dẫn độ, Hiệp định về hợp tác phòng, chống tội phạm. Văn phòng INTERPOL Việt Nam đã được đầu tư xây dựng Hệ thống cơ sở dữ liệu thông tin tội phạm xuyên quốc gia trong khuôn khổ hợp tác INTERPOL.
Qua thực tiễn gần 28 năm hoạt động, INTERPOL Việt Nam đã khẳng định vai trò và hiệu quả hoạt động phù hợp với xu thế chung về hợp tác Cảnh sát phòng, chống tội phạm trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, tuân thủ điều lệ của INTERPOL, luật pháp quốc tế cùng như pháp luật quốc gia. Với vai trò chủ động và tích cực của một đơn vị nghiệp vụ độc lập, Văn phòng INTERPOL đã tham mưu cho lãnh đạo Bộ Công an chỉ đạo các hoạt động của lực lượng Cảnh sát nhân dân đảm bảo hoàn thành xuất sắc trách nhiệm và nghĩa vụ của một nước thành viên INTERPOL cũng như ASEANAPOL.