1. Tội phạm xâm hại trẻ em
Theo thống kê số liệu 63/63 tỉnh, thành phố năm 2018, toàn quốc phát hiện 1.547 vụ xâm hại trẻ em, giảm 2,8% so với năm 2017 (1.547/1.592) với 1.669 đối tượng, xâm hại 1.579 em. Trong đó, số vụ án xâm hại tình dục trẻ em là 1.269 vụ (chiếm 82% so với tổng số vụ xâm hại trẻ em) với 1.233 đối tượng, xâm hại 1.141 em.  

* Phân tích theo tội danh:
- Giết trẻ em                                    : 43 vụ, 39 đối tượng, xâm hại 48 em;
- Hiếp dâm trẻ em                            : 425 vụ, 411 đối tượng, xâm hại 391 em; 
- Cưỡng dâm trẻ em                        : 06 vụ, 06 đối tượng, xâm hại 06 em;
- Giao cấu với trẻ em                       : 606 vụ, 591 đối tượng, xâm hại 531 em;
- Dâm ô với trẻ em                           : 232 vụ, 225 đối tượng, xâm hại 213 em;
- Cố ý gây thương tích với trẻ em     : 103 vụ, 182 đối tượng, xâm hại 114 em;
- Mua bán, chiếm đoạt trẻ em           : 22 vụ, 44 đối tượng, xâm hại 24 em;
- Tội phạm khác                              : 97 vụ, 125 đối tượng, xâm hại 133 em. 

* Kết quả xử lý:
- Xử lý hình sự: 1.255 vụ (chiếm 81%) với 1.360 đối tượng (chiếm 81%);
- Xử lý hành chính: 112 vụ (chiếm 7,2%) với 162 đối tượng (chiếm 9,7%).
- Đang điều tra xác minh: 62 vụ (chiếm 4%) với 58 đối tượng (chiếm 3,5%), còn lại các vụ tạm đình chỉ, không khởi tố…

Các địa phương xảy ra nhiều vụ án xâm hại trẻ em gồm: Hà Nội 88 vụ, TP. Hồ Chí Minh 77 vụ, Đắk Lắk 52 vụ, Tây Ninh 51 vụ, Đồng Nai 46 vụ…

Các đối tượng có hành vi bạo lực, bạo hành, xâm hại trẻ em ở nhiều lứa tuổi, thành phần xã hội khác nhau, trình độ văn hóa thấp, nhận thức pháp luật và xã hội còn rất hạn chế. Phân tích cho thấy số đông là người có trách nhiệm nuôi dưỡng, bảo mẫu, quản lý trẻ em như giáo viên, bảo mẫu, cha mẹ ruột, cha dượng, mẹ kế; nạn nhân thường là trẻ em nhỏ tuổi được cha mẹ gửi quản lý, chăm sóc hoặc sống trong gia đình không hoàn thiện, cha mẹ ly thân, ly hôn phải sống với cha dượng, mẹ kế… Các trường hợp khác nằm ngoài sự quản lý của cha mẹ, người thân nên bị các đối tượng xâm hại. Một số vụ việc do hoàn cảnh khó khăn, người mẹ sinh con ngoài ý muốn lo sợ ảnh hưởng đến bản thân, danh dự gia đình đã vứt bỏ con khi mới sinh hoặc cố ý bỏ con tại các nơi công cộng, nơi hoang vắng, các trung tâm bảo trợ xã hội, nhà chùa, nhà thờ…

2. Tội phạm mua bán người
Năm 2018, toàn quốc phát hiện 211 vụ với 276 đối tượng, lừa bán 386 nạn nhân, so với năm 2017 giảm 43,88% số vụ, giảm 43,8% số đối tượng, trong đó đã điều tra, khởi tố 200 vụ/261 đối tượng. Viện Kiểm sát nhân dân các cấp đã truy tố 109 vụ/194 bị can. Tòa án nhân dân các cấp thụ lý 130 vụ/233 bị cáo; đã giải quyết, xét xử 116 vụ/213 bị cáo; các cơ quan chức năng đã xác minh, giải cứu, tiếp nhận gần 1.500 trường hợp, trong đó có hơn 490 trường hợp được xác định là nạn nhân bị mua bán, còn lại là những người nhập cảnh, di cư trái phép. 

Năm 2018, một loại hình tội phạm mới được các đối tượng thực hiện nhưng rất khó khăn trong xử lý khi áp dụng Bộ luật Hình sự năm 2015, đó là tình trạng các đối tượng đưa những phụ nữ có thai ra nước ngoài dưỡng thai sau đó đẻ và bán con. Với hành vi này hiện chưa thể áp dụng Bộ luật Hình sự năm 2015 để xử lý các đối tượng về hành vi mua bán người. Điển hình là vụ 05 phụ nữ ở huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An đang có thai được Mông Thị Oanh đưa sang Trung Quốc đẻ sau đó bán con tại Trung Quốc.

3. Giải pháp

3.1. Giải pháp về tuyên truyền:
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, trong công tác tuyên truyền phải tạo dư luận xã hội mạnh mẽ và hướng dư luận xã hội vào việc tham gia phòng ngừa phát hiện đấu tranh, lên án, ngăn chặn tội phạm xâm hại trẻ em, tội phạm mua bán người. Nâng cao hơn nữa chất lượng công tác tuyên truyền của các cơ quan thông tin đại chúng, đảm bảo công tác tuyên truyền thực sự có hiệu quả hấp dẫn, đúng quy định, ưu tiên hướng về cơ sở.

3.2. Giải pháp về kinh tế:
Hoàn cảnh kinh tế khó khăn là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng tội phạm gia tăng, vì vậy, muốn phòng ngừa tội phạm xâm hại trẻ em, tội phạm mua bán người có hiệu quả thì không thể bỏ qua hoặc xem nhẹ các giải pháp về kinh tế bao gồm:

- Phát triển và giữ vững sự phát triển ổn định của nền kinh tế quốc gia, ở mỗi vùng và mỗi địa phương, trên cơ sở đó tăng cường đầu tư vào các chế độ, phúc lợi xã hội dành cho trẻ em, phụ nữ nhất là trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt.

- Thực hiện các biện pháp trợ giúp xã hội đối với các gia đình và trẻ em phụ nữ gặp nhiều khó khăn về kinh tế tại cộng đồng như hướng dẫn hoặc giải quyết tìm việc làm, hỗ trợ vốn để phát triển kinh tế gia đình, hạn chế số trẻ em vì khó khăn gia đình mà phải bỏ học hoặc bỏ nhà đi lang thang kiếm sống để trở về gia đình, ổn định cuộc sống.

3.3. Giải pháp về chính sách pháp luật:
- Tiếp tục xây dựng hoàn thiện các chính sách pháp luật có liên quan đến công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm xâm hại trẻ em và mua bán người. Đồng thời tăng cường công tác phổ biến pháp luật, kiểm tra giám sát việc chấp hành pháp luật nói chung và pháp luật liên quan đến xâm hại trẻ em và mua bán người nói riêng.

- Xây dựng và củng cố các cơ quan bảo vệ pháp luật và các cơ quan chức năng khác có liên quan nhằm phục vụ tốt công tác phòng ngừa, phát hiện, xử lý tội phạm xâm hại trẻ em, tội phạm mua bán người; từng bước chuyên môn hóa tổ chức và cán bộ làm nhiệm vụ này.

3.4. Công tác phòng ngừa nghiệp vụ:
- Phân tích, đánh giá điều kiện tự nhiên, xã hội của từng vùng miền, khu vực, cụm dân cư thường xảy ra tội phạm hình sự và tệ nạn xã hội, làm rõ nguyên nhân, điều kiện phát sinh, phát triển tội phạm xâm hại trẻ em, tội phạm trong lứa tuổi chưa thành niên, tội phạm liên quan đến bạo lực gia đình, tội phạm mua bán người.

- Lên danh sách những đối tượng tiềm ẩn nguy cơ phạm tội xâm hại trẻ em, chủ yếu tội phạm giết trẻ em, xâm hại tình dục trẻ em và những đối tượng thường rủ rê, lôi kéo, cưỡng ép, mua chuộc các em vào con đường phạm tội.

- Lên danh sách các em chưa thành niên có biểu hiện nghi vấn hoạt động phạm tội, chủ yếu là số hư hỏng, bỏ nhà lang thang, tụ tập sử dụng trái phép chất ma túy, gây rối trật tự công cộng, chống người thi hành công vụ…

- Lên danh sách các em có hoàn cảnh gia đình khó khăn, các em sống xa cha mẹ, có nguy cơ bị xâm hại, bạo lực gia đình… Đồng thời có kế hoạch cụ thể trong việc phân công giúp đỡ quản lý trợ giúp tại gia đình, cộng đồng.

- Chủ động mở các đợt cao điểm tấn công tội phạm hình sự và tệ nạn xã hội trên phạm vi toàn quốc, đồng thời tham mưu cho Bộ, Chính phủ mở các kế hoạch chuyên đề theo từng thời gian, vùng miền để đấu tranh ngăn chặn tội phạm xâm hại trẻ em, tội phạm trong lứa tuổi chưa thành niên, tội phạm liên quan đến bạo lực gia đình, tội phạm mua bán người.

3.5 Về công tác phối hợp
Phối hợp với Viện Kiểm sát, Tòa án nhân dân các cấp tổ chức xét xử nghiêm minh các vụ án xâm hại trẻ em, mua bán người để vừa răn đe tội phạm vừa tạo điều kiện phát động phong trào quần chúng nâng cao tinh thần phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm xâm hại trẻ em và buôn bán người.