Đầu tháng 4/2024 ở làng Bê Tel, xã Ia Rong, huyện Chư Pưh, chúng tôi gặp anh Rơ Châm Ty (SN 1981) - người đã may mắn được trở về quê hương từ cuối tháng 3 vừa qua sau hơn một năm cơ cực ở huyện Bang Yai, tỉnh Nonthaburi - một tỉnh miền Trung của Thái Lan, giáp Thủ đô Bangkok. Nơi đây có nhiều địa điểm tập trung người dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên cư trú bất hợp pháp, chủ yếu là người Jrai, Bahnar, Êđê… sống thành từng khu theo từng dân tộc.
Do là lao động “chui”, cũng như nhiều bà con ở đây, công việc của anh Ty không ổn định, chủ yếu là lao động chân tay như quét rác, nhặt ve chai, phụ hồ... với đồng tiền công rẻ mạt (khoảng 200-300 Bath, tương đương 140-210 nghìn đồng/ngày). Trong khi đó, tiền thuê trọ mỗi tháng trung bình đã mất hơn 2 triệu đồng cho một căn phòng chật chội chỉ khoảng 20m2.
 |
| Anh Rơ Châm Ty kể cho vợ những ngày lao đao ở đất Thái |
Trở về làng, biết ơn lực lượng Công an, chính quyền bao nhiêu, anh Ty căm phẫn đối tượng Rơ Mah Thuyn - kẻ lừa đảo vượt biên bấy nhiêu. Thuyn quê ở xã H’Bông, huyện Chư Sê, hiện đang ở Thái Lan và sống bằng cái nghề bất nhân là lừa đảo bà con dân tộc thiểu số vượt biên trái phép để bỏ túi số tiền chênh lệch. Điều đáng nói, đằng sau Thuyn còn có sự hậu thuẫn của FULRO lưu vong luôn tìm mọi thủ đoạn để chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc. Chỉ vì tin lời dối trá của Thuyn, anh Ty đã phải trả cái giá quá đắt.
Anh Ty kể: “Tôi bị Thuyn lừa, nói là qua Thái làm mỗi ngày 1-2 triệu đồng. Vậy mà qua đến đó nó bỏ rơi tôi, điện thoại không liên lạc được, facebook thì nó chặn. Một mình tôi lang thang, đi làm phụ hồ, lượm ve chai kiếm sống qua ngày. Tôi cô đơn, nhớ nhà, nhớ vợ con mà không biết phải làm sao để về. Tôi căm giận Thuyn lắm, tôi muốn kêu gọi bà con đừng bao giờ bị mắc lừa như tôi, và cũng mong những ai lỡ bị lừa sang bên Thái Lan rồi thì hãy quay về, ở bên đó chỉ phí thời gian thôi. Về Việt Nam có gia đình, bà con, chính quyền luôn bên cạnh giúp đỡ, động viên mình chứ không ai bắt mình cả”.
Ông Nay Ky - Trưởng thôn Bê Tel, xã Ia Rong, huyện Chư Pưh cho biết: “Những người đi vượt biên từ Thái Lan về như anh Ty thường sẽ rất khó khăn về kinh tế và tinh thần. Thứ nhất là phải kiếm tiền để trả món nợ do chuyến vượt biên, thứ hai ít nhiều họ cũng mặc cảm với bà con dân làng. Vì vậy, hệ thống chính trị thôn và lực lượng Công an hỗ trợ họ làm thủ tục vay vốn ngân hàng chính sách để ổn định cuộc sống, thường xuyên động viên họ đừng tự ti, cứ hòa nhập bình thường, rồi bà con sẽ bỏ qua cho lỗi lầm của họ”.
Kể từ đầu năm 2018 đến nay, Chính phủ Thái Lan tăng cường siết chặt quản lý người nhập cư trái phép. xử phạt rất nặng đối với người dân Thái Lan sử dụng lao động bất hợp pháp. Điều đó càng làm cho cơ hội tìm kiếm việc làm đối với những người Việt tại đây trở nên mong manh.
Tháng 1/2023, Blong vượt biên cùng người anh và 4 cháu nhỏ. Tưởng rằng đến Thái Lan sẽ có nhiều tiền, sống sung sướng nhưng thực tế ở Bang Yai đã làm Blong vỡ mộng. Có lần, vì Cảnh sát Thái Lan truy quét, cả 6 người nhà Blong phải bỏ trốn ra tận cánh đồng lúa cách phòng trọ 2 cây số, 2 ngày sau mới dám về phòng… Không chịu nổi cuộc sống bí bách, lúc nào cũng bất an, lo sợ đó, ngày 18/3/2024, Blong hồi hương.
Trở về lần này, Kpuih Blong kể: “Em phải ở suốt trong phòng trọ trông cháu cho anh đi làm phụ hồ kiếm tiền, thỉnh thoảng đổi lại anh ở nhà, em đi làm thay anh. Em không dám ra ngoài, sợ Cảnh sát Thái Lan bắt bỏ tù, sống không thoải mái chút nào. Lúc nào cũng sợ hãi, lại không có tiền, nhớ gia đình nên em về thôi, hơn 1 năm là quá đủ rồi”.
 |
| Lực lượng Công an, chính quyền đến động viên Kpuih Blong ổn định cuộc sống. |
Nói về tình hình vượt biên và hồi hương trên địa bàn huyện, Trung tá Bùi Mạnh Tuấn - Phó Trưởng Công an huyện Chư Pưh cho biết: “Từ đầu năm 2024 đến nay, trên địa bàn huyện có 6 trường hợp tự nguyện hồi hương từ Thái Lan. Phần lớn họ bị lừa đưa qua Thái Lan bằng đường bộ, vượt biên qua đường tiểu ngạch giữa Việt Nam, Thái Lan với chi phí từ 7-9 triệu đồng/người. Lực lượng Công an đã phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương thường xuyên tuyên truyền, động viên họ an tâm tư tưởng, bằng những gì đã trải qua tuyên truyền bà con không vượt biên trái phép.
Đồng thời, cơ quan Công an đang khẩn trương tổ chức các biện pháp nghiệp vụ nhằm phát hiện, bóc gỡ, xử lý đường dây tổ chức đưa người vượt biên trái phép trên địa bàn. Đề nghị bà con cần tỉnh táo nhận diện, cảnh giác với thủ đoạn hoạt động của FULRO lưu vong và những đối tượng cò mồi, buôn người ở bên kia biên giới. Đồng thời, chung tay cùng cấp ủy, chính quyền và lực lượng Công an giúp đỡ những người lầm lỗi bỏ qua mặc cảm, tự ti, chăm lo lao động, sản xuất để ổn định cuộc sống trên quê hương”.